Phd буюу доктор бол магистрын дараах боловсролын зэрэг юм. Салбартаа мэдлэг ур чадварын томоохон хөрөнгө оруулалт хийх гэж буй ирээдүйтэй хүмүүс магистрын зэрэг горилдог. Энэ зэргийг ямар ч мэргэжлээр авч болох ба одоогоороо боловсролын хамгийн өндөр зэрэгт тооцогддог.

PhD гэсэн товчлол бол Doctor of Philosophy буюу Гүн ухааны доктор гэсэн утгатай. Доктор гэхээр эмч болох юм уу? Үгүй. Философи сурах юм уу? Үгүй. Философи гэдэг нь Латинаар philo (анд нөхөр) sophia (Мэргэн Ухаан) гэсэн үг бөгөөд “Мэргэн ухааны нөхөр” гэсэн үг аж. Нэр нь Латин гаралтай болохоос Эртний Грек улсад үүссэн эрдмийн зэрэг. Хөгжлийн хувьд нэлээн хожуу буюу XIX зууны Германд орчин үеийн судалгааны их сургуулиудыг даган дэлгэрсэн.

Магистрын хичээлээс ялгаатай нь доктор бол цэвэр судалгаанд тулгуурласан сургалт юм. Гэхдээ энэ нь гурван жил их сургуулиас тусгаарлагдаж, алсаас хичээллэнэ гэсэн үг биш. Орчин цагт докторын хичээлийн хөтөлбөр илүү уян хатан, олон сонголттойгоор хичээллэх болсон.

• Утга зохиолд шинжлэл хийх (Ажиллаж буй салбар дахь шинжлэх ухааны судалгаа)
• Өөрийн гэсэн судалгаатай болж, үр дүн цуглуулах
• Дүгнэлтээ бүхий эрдэм шинжилгээний бичиг
• Байр сууриа аман болон бичгэн шалгалтаар хамгаалах.

Эдгээр нь их сургууль болон мэргэжлийн онцлогоос хамааран харилцан адилгүй байж болно. Их Британийн гурван жилийн, бүтэн цагийн докторын хөтөлбөрийг дундажлан гаргасан баримжаа билээ. Америкт гэхэд докторын ангийн оюутнуудад уншиж дүгнэх бие даалт, судалгааны өмнөх шалгалт гэх мэт хөтөлбөр ирдэг.

Харамсалтай нь танд тохирсон хариултыг өгөх боломжгүй. Докторт сурна гэдэг бакалавр, магистрт сурахтай адилгүй. Гурван жилийн хичээл зүтгэл, тууштай зан, цаг хугацаа гээд шаардах зүйл багагүй. Хуримтлуулах мэдлэг туршлага их ч тэр дороо мэдрэгдэнэ гэж үгүй. Энэ мэтээр шантармаар тал байх ч хүн төрөлхтний мэдлэг оюунд нэмэрлэж, дараа дараагийн шинжлэх ухааны судалгаа таны хийсэн ажилд тулгуурлаж мэдэх юм. Докторын зэрэг хамгаалж байгаа мэргэжил чухал санагдахгүй байж болох ч хэрэггүй судалгаа гэж байдаггүйг санаарай.

Докторын зэрэг нэр төр, ур чадварын баталгаа болдог, ажил мэргэжлийн аль ч талбарт ялгаагүй. Хэрэв та докторын зэрэг хамгаалах эсэхтээ эргэлзэж байвал бусдаас тусламж, зөвлөгөө авч болох. Зэрэг хамгаалсан хүмүүс, салбарын тань мэргэжилтнүүд, багш, найз нөхдөөсөө докторын зэрэг ямар нөлөө үзүүлсэн, үзүүлж болохыг асууж судалсны эцэст шийдвэрээ гаргах нь зүйтэй.